Yazıya başlamadan önce şunu belirtmekte fayda var. Yoga, pratiğin özü gereği, her yerde, her koşulda yapılabilecek, dışardan ziyade daha içe döndüğümüz ve beden&nefes&hareket ve zihin ilişkileri üzerine bir araştırma yaptığımız bir uygulamadır. Oldukça kişisel bir pratik olsa da, bu pratiğin, modern kent yaşamı içerisinde belirli saat ve yerlerde bir araya gelerek uygulanması mekansal anlamda bir çok gerekliliği de ister istemez yanında getirmeye başlamıştır. Mekanın sahip olduğu her etmenin (renk, doku, aydınlatma, havalandırma, plan şeması) insan davranışları üzerine etkileri olduğunu düşünülürse, mekan seçimlerinin ve planlanmasının bir yoga stüdyosu için oldukça önemli olduğunu düşünmekteyim. Stüdyonun ne imkanda olursa olsun belirli unsurları göz ederek, mantıklı bir şekilde tasarlanması ve aşağıda anlatacağım konularda mutlaka araştırma yapılarak seçilmesi gerekmektedir.
Dünyanın bir çok yerinde işlevine uygun tasarlanmış yoga stüdyoları bulunmakla birlikte, Türkiye özelinde, yoğun ve karmaşık metropol hayatı içinde, kısıtlı imkanlar nedeni ile kendine yer bulmaya çalışan yoga stüdyoları ile karşılaşmaktayız. Gündelik akış içinde, yoga ve meditasyon pratiğinin ‘öze dönmeyi araştıran’ yanını sağlayabilecek mekanlar yaratabilmekse oldukça problematik.
Hikaye, gerek kent alanında nefes alınabilecek yerlerin azlığı, gerekse bir stüdyonun gerekliliklerini karşılayabilecek fiyatların olarak oldukça yüksek olması ile bir çok stüdyonun apartman dairesinden dönüşmesi sonucu başlıyor.
Bunun yanısıra, yoga ve meditasyon pratiğinin sabit, ağır ya da sayıca fazla ekipman gerektirmemesi de bu yönelişi besleyen diğer bir durum.
Seçimler konusunda bakıldığında, çoğunlukla bulunulan semtin ‘nispeten’ ayrışmış, sessiz bir köşesine konumlanmaya çalışan stüdyolar görmekteyiz. Ancak bu stüdyoların özelinde yapılan iç mekan tadilatlarının, pratiği bilen ellere bırakılmasının oldukça önemli olduğunu düşünmekteyim.
MEKANSAL İHTİYAÇLAR
Özelleşmiş ve sabit, ya da sayıca fazla ekipman gerektiren hamak yogası, yoga terapi, hot yoga vb çeşitleri bir kenara alacak olursak, genel bir yoga stüdyosunun ihtiyaçlarının özünde, geniş ve açık planlı bir stüdyo yer almaktadır. Ancak tek bir stüdyonun tüm seansları aynı anda karşılayamayacağı ön görülürse, bu stüdyonun gerektiğinde bölünebilmesi de oldukça avantajlı olacaktır. Ya da bir büyük merkez stüdyoyu besleyen yan en az iki stüdyonun da mekan içerisinde bulunması gereklidir.
Ana Salon
Ana salonun ihtiyaçlarına bakıldığında, bu mekanın kalabalık yoga pratikleri için uygun olması oldukça önemli bir ihtiyaçtır. Bir yoga matının yaklaşık ölçüleri düşünüldüğünde (1.70x60 cm gibi) en az 25 matın yerleştirilebilmesi ve mekanın her noktasından eğitmenle görsel temasının sağlanabilmesi de sağlıklı pratiğin gerektirdiği mekansal niteliklerdendir. Bunun yanı sıra, eğitmenin rahatça hareket ederek dolaşabilmesi ve pratiği uygulayanların birbirine temas etmeden pratiği uygulayabileceği, gerekli mat arası mesafeyi de düşünmek mekanın ihtiyaçları konusunda dikkat edilmesi gereken en önemli husustur. Aşağıda ana stüdyo için örnek bir mekan şemasını görebilirsiniz.
Bunun yanı sıra, stüdyonun pratiğe engel olmayacak ve rahatça erişim sağlanabilecek bir köşesinde malzeme rafları olmalıdır. Bu rafların malzemenin doğasına uygun olarak tasarlanması pratik öncesi ve sonrası yaşanan malzeme edinme&toplama ritüelinin süresini de kısaltan bir faktördür.
Duş ve Tuvalet ve Soyunma Odaları
Yoga Stüdyoları, Fitness & Gym salonlarının aksine,bir çok insanın aynı anda pratiğe başlayıp bitirdiği stüdyolardır. Bu nedenle bir yoga stüdyosunda akıllıca tasarlanması gereken mekanlardan biri de duş&tuvalet ve soyunma alanlarıdır.
Günlük hayatın akışı içinde kendini stüdyoda bulan biri için, soyunma odalarında, eşyalarını güvenli bir şekilde bırakabileceği kilitli bir dolap alanı bulunmalıdır. Ayrıca giyinme-soyunma alanının sayıca fazla insanı karşılayabilecek rahatlıkla olması gerekir. Bunun yanı sıra, bu mekanın duş ve tuvalet alanları ile de sıcak temas halinde olması oldukça önemlidir. Çünkü hiç bir kullanıcı duş aldıktan sonra stüdyolara giden koridordan geçerek soyunma odasına geçmek istemeyecektir. Bu nedenle genellikle duş ve soyunma alanları birlikte tasarlanması gereken alanlardır. Duş ve tuvalet mekanı temiz ve kirli alan olmak üzere iki girişe sahip olmalı böylece dışarıdan giren insan, kirli alanda ayakkabı vs bırakarak soyunma odasına geçmeli ve hazırlandıktan sonra temiz alanı kullanarak stüdyolara ulaşmalıdır. Tabiki bu öngörülen ve hijyen açısından en kontrol edilebilir olan senaryodur.
Eğer mekan planlaması buna el vermiyorsa ve çoğu salonda olduğu gibi ayakkabılar henüz stüdyonun girişinde çıkarılıyorsa, mümkün olduğu kadar soyunma ve duş mekanları arasında sıcak temas sağlanması yeterli olacaktır.
Diğer önemli bir konu ise, sayıca fazla insanın aynı anda pratiği bitirmesi ile tuvalet ihtiyacının stüdyodaki en kritik durum haline dönüşmesidir. Yetersiz tuvalet alanı nedeni ile uzun kuyruklar oluşması istenmiyorsa, stüdyoya katılacak kişi sayısının önceden planlanarak gözetilmesi ve buna uygun adette tuvalet tasarlanması oldukça önemlidir. Hatta duş alanının sayıca tuvalet alanından daha düşük tutulması daha sağlıklı olacaktır.
Aydınlatma
Stüdyoların aydınlatılması, en arkadaki öğrencinin en önü rahatlıkla görebilmesi açısından kritik bir konudur. Mekanın güneş ışığını direk olarak almaması, ama yeterli doğal ışık alması gerekir. Bu nedenle eğer stüdyo en baştan tasarlanıyorsa, güneşin gün içindeki hareketlerine göre, eğimli çatı pencereleri, yer pencereleri, otomatik kontrollü güneş panelleri seçilebilecek opsiyonlardandır. Eğer belirli bir mekanı dönüştürüyorsak, aydınlatma yeterli değilse, yapay aydınlatma ile mekanın her yerinin aydınlatılmasına dikkat edilmelidir. Güneş ışığını fazlaca alan bir mekan ise, camlara kaplanan filmlerle bu etkiyi azaltmak mümkündür.
Bunun yanı sıra her yoga pratiğinin son pozu olan derin dinlenme (savasana) pozunda (gözler kapalı bir şekilde yerde sırt üstü uzanılıp dinlenilen poz), mekanın karartılması, pratiğin faydasını alma açısından önemli bir mekansal faktördür. Çoğu stüdyoda, ağır perdelerin manuel olarak kapatılması ile bu durum gerçekleştirilse de, bedenin bütünüyle ağırlaştığı bir anda, birinin ya da eğitmenin gidip, perdeleri çekiştirmesi o atmosferi dağıtmaya neden olacaktır. Bu nedenle hiç değilse, otomatik kontrollü perdelerle mekanı karartabilmek önemli bir seçenek olacaktır.
Havalandırma
Pratiğin özünün nefes olması göz önünde bulundurulursa, 1.5- 2 saatlik bir pratikte mekanın sürekli olarak havalandırılması, kirli havanın kolayca dışarı atılıyor olabilmesi bir yoga stüdyosu için en önemli etkendir. Çapraz havalandırma sağlanabilmesi için mekanın karşılıklı iki köşesinde doğal havaya açılan bir açıklık bulunması faydalı olacaktır. Eğer bu mümkün değilse, yapay havalandırma sistemleri ile bu durumun sağlanması önemlidir. Klima sistemleri bulunsa dahi, mekanın soğutulmasından ziyade, havanın kolayca sirküle edilebilmesi gerekecektir.
Mekan Estetiği ve Malzeme Seçimi
Bir stüdyonun ruhunu yansıtacak en önemli unsurlardan biri de malzeme ve mekandaki dekoratif aksesuarların seçimidir. Bu seçimler oldukça kişiye özel görünse de, pratiğin gerektiği dinginlik ve sükunet hissini verecek doğal malzemelerin seçimi, mekanın dinlenme, karşılama alanlarının canlı ve yeşil bitkilerle, belki akışkan bir su öğesiyle dekore edilmesi, mekanın çekiciliğini artırmaktadır. Her malzemede kullanılan renkler ise tartışılabilecek bambaşka bir konudur.
Konu özellikle kökeni oldukça eski kültürlere dayanan yoga olunca, hint tanrılarının heykellerinin, belirli sembollerin ve görsellerin kullanım oranı bazen kritik olabilmektedir. Farklı kültür ve inanışlarda, bu objeleri obje olmaktan öte değerlendirebilecek kullanıcılar olacaktır. O nedenle objelerin sayıca seçimi ve mekansal olarak yerleştirildiği alanların kararlaştırılması da dikkat edilmesi gereken diğer bir husus olacaktır.
Çevik Maymun
Detaylı danışma ve bilgi isterseniz iletişim bölümünden benimle iletişime geçebilirsiniz :)
Namaste!